Materiały I i II Forum Teologów Europy Środkowo-Wschodniej
Lublin, 30 listopada - 1 grudnia 2001 r.
Lublin, 6-8 maja 2003 r.

red. K. Klauza, S. C. Napiórkowski, K. Pek
ISBN: 83-7363-133-X
Stron: 804
Format: B5
Rok wydania: 2003

Odwieczny import teologii znad Renu, Sekwany i Tybru nie zawsze służył tworzeniu naszej rodzimej teologii. Jak wschód słońca różni się od jego zachodu, tak różnią się nasze doświadczenia, problemy, wrażliwości i potrzeby. Teologia katolicka jest jedna, a zarazem jest ich wiele. Mają swoją teologię katolicką Niemcy, Francuzi, Włosi, Holendrzy...; czy nie nadszedł czas tworzenia katolickiej teologii przez Ukraińców, Rosjan, Litwinów, Polaków, Słowaków, Czechów, Węgrów...? Ma swoją teologię Europa Zachodnia; chcemy pytać o teologię Europy Środkowej i Wschodniej. Mamy tutaj własną historię, własne doświadczenia, własną martyrologię, własnych proroków większych i mniejszych. Mamy własnych proroków-teologów. Własne wydziały teologiczne i katolickie uniwersytety. Czy nie nadszedł czas na poważną próbę wyrażenia wyraźniej własnego tworzenia w teologii? Nowy podział Europy dodatkowo promuje Zachód i nasze związki z jego teologią. Cenimy Zachód, jesteśmy mu wdzięczni i nie przestaniemy z nim współpracować; równocześnie czujemy się odpowiedzialni za własne dziedzictwo i tożsamość. (prof. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv)


Spis treści

KAROL KLAUZA
Krzyżowana teologia. Słowo wstępne

STANISŁAW CELESTYN NAPIÓRKOWSKI OFMCONV
Więksi i mniejsi prorocy Europu Środkowo-Wschodniej XX wieku. Zamysł Konferencji

CZECHY I SŁOWACJA

ANTON ADAM CM
Ks. Viktor Trstenský, ks. Jan Hutyra CM
- świadkowie Prawdy
I. Ks. Viktor Trstenský
II. Ks. Jan Hutyra CM
1. Życiorys
2. Prace i opracowania
3. Słowa i postawa "proroka" Jana

Ks. WALERIAN BUGEL
Biskup Felix Maria Davídek - prorok paruzjalności Kościoła (nie tylko) podziemnego
I. Rys biograficzny
II. Sylwetka teologiczna
III. Przejawy "ducha proroczego"
IV. Zamiast podsumowania

ANDREJ ĎURÍCEK
Ks. Ladislav Hanus - prorok humanistycznych wartości

CEZARY MIZIA MIC
Proroczy charakter teologii agape Josefa Zvěřiny
I. Miłość przeciw nienawiści
II. Ekstremalność sytuacji prześladowania
III. Prorok pośród swego narodu - albo czy Švejk może być zbawiony?
IV. Czy Kościół w Czechach musi umrzeć?
V. "Karta 77"- proroczy znak nadziei

JANA MORICOVA
Paweł Strauss - prorok personalizmu chrześcijańskiego
I. Działalność literacka
II. Profetyzm Pawła Straussa

Ks. PETER OLEKŠÁK
Ks. Jozef Kútnik-Šmálov - prorok-proboszcz

ALEŠ OPATRNÝ
Kardynał Józef Beran i kardynał Franciszek Tomášek - prorocy trudnego dialogu
I. Kardynał Józef Beran
II. Kardynał Franciszek Tomášek
1. Przyjazd do Pragi
2. Tomášek i Sobór
3. Tomášek a socjalistyczne okoliczności jego działalności
4. Tomášek i papieże
5. Wielkie czyny lat osiemdziesiątych
6. Rozwój Tomáška?
III. Tomášek a Beran

LITWA

KAZIMIERZ PEK MIC
Błogosławiony Jerzy Matulewicz-Matulaitis - prorok Chrystusa Sługi
I. Wobec życia zakonnego
II. Wobec świeckich
III. Wobec spraw narodowych
IV Wobec kwestii społecznej

Ks. KESTUTIS ŻEMAITIS
Biskup Wincenty Borysewicz - prorok miłości i przebaczenia

POLSKA

GRZEGORZ BARTOSIK OFMCONV
Polscy męczennicy II wojny światowej - świadkowie zwycięstwa Chrystusa
I. Martyrologium Kościoła w Polsce w latach II wojny światowej
II. Sylwetki męczenników franciszkańskich
1. Bł. Antonin Bajewski (1915-1941)
2. Bł. Pius Bartosik (1909-1941)
3. Bł. Innocenty Guz (1890-1940)
4. Bł. Tymoteusz Trojanowski (1908-1942)
5. Bł. Bonifacy Żukowski (1913-1942)
6. Bł. Achilles Puchała (1911-1943)
7. Bł. Herman Stępień (1910-1943)
III. Męczennicy franciszkańscy wezwaniem dla nas

ANTONI BEDNAREK
Ozjasz Thon - prorok mesjańskiej nadziei

LEONARD GÓRKA SVD
O. Jan Urban TJ - prorok i teolog dialogu
I. Drogi życia
II. Kierunki myśli

Ks. WITOLD JEDYNAK
Biskup Józef Sebastian Pelczar - prorok odnowy pobożności
I. Z chłopskiej chaty do biskupiego pałacu
II. Obrońca wartości chrześcijańskich
III. Dobry Pasterz całego Ludu Bożego
IV Reorganizator sieci parafialnej i budowniczy świątyń
V Gorliwy obrońca wartości narodowych
VI. Społecznik i dobroczyńca dla potrzebujących
VII. Troskliwy opiekun nauczania religii w szkołach
VIII. Pasterz według serca Bożego

KS. WITOLD JEDYNAK
Biskup Ignacy Tokarczuk - prorok pasterskiej odwagi
I. Ze Lwowa do Przemyśla
II. Pasterz Kościoła Przemyskiego
III. Słowo Boże ku pokrzepieniu serc
IV Apostolstwo czynu
V Apostolstwo modlitwy i udział w krzyżu Chrystusa
VI. Zwycięstwo prawdy Bożej

Ks. JAN MIKULSKI
Ks. Franciszek Blachnicki -prorok odnowy człowieka w czasach konfrontacji
I. Apostoł wewnętrznej odnowy człowieka
1. Teolog żywego Kościoła
2. Teolog świadomego laikatu
3. Nauczyciel kerygmatyczny
II. Wychowanie przez liturgię
1. W nurcie posoborowej odnowy liturgii
2. Kościół jako wspólnota
III. Wyzwolenie na płaszczyźnie społeczno-politycznej
1. Polska teologia wyzwolenia
2. Wolność wewnętrzna a wyzwolenie
IV Zakończenie

STANISŁAW CELESTYN NAPIÓRKOWSKI OFMCONV
Św. Maksymilian Maria Kolbe - prorok znaków czasu i pojednania
I. Prorok znaków czasu
II. Prorok pojednania polsko-niemieckiego

Ks. PIOTR NITECKI
Ksiądz Jerzy Popiełuszko - prorok wolności i solidarności

BP JAN SZAREK
Biskup Juliusz Bursche - prorok odnowy Kościoła i pojednania
I. Biografia Biskupa na tle przełomu XIX i XX wieku
II. Biskup jako rzecznik odnowy i stworzenia jednego Kościoła Ewangelickiego w II Rzeczypospolitej
III. Biskup jako patriota i męczennik
IV Co zawdzięcza dziś Kościół Ewangelicko-Augsburski swojemu "prorokowi"

Ks. WALDEMAR SZCZERBIŃSKI
Abraham Joshua Heschel - odnowiona teologia proroctwa
I. Zycie i twórczość A. J. Heschela
II. Abraham Joshua Heschel o prorokach i jako prorok

KS. HENRYK WEJMAN
Siostra Faustyna Kowalska - prorokini Bożego Miłosierdzia
I. Godność prorocka siostry Faustyny
II. Aktualizacja prorockiej godności
III. Zakończenie

STANISŁAW WILK SDB
August kardynał Hlond - prymas Polski - prorok soborowej odnowy

STEFAN KARDYNAŁ WYSZYŃSKI
Proroctwo o Bożym ładzie w człowieku, narodzie i między narodami
I. Człowiek uszanowany
II. Ład życia społecznego
III. Fragmenty testamentu Stefana Kard. Wyszyńskiego, Prymasa Polski

Ks. TADEUSZ ISAKOWICZ-ZALESKI
Józef Teofil Teodorowicz arcybiskup ormiański - prorok pojednanej różnorodności w dobie przełomu

ROSJA

SIERGIEJ SIERGIEJEWICZ AWIERINCEW
Wiaczesław Iwanowicz Iwanow - ojciec idei "dwóch płuc"

ALEKSY JUDIN
Leonid Fiodorów - prorok jedności chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu

ZDZISŁAW J. KIJAS OFMCONV
Paweł A. Florenski - proroctwo o przyjaźni
I. Przyjaźń, która buduje most jedności ponad innością
II. Przyjaźń z Bogiem źródłem autentycznego poznania
III. Przyjaźń jako najwyższa forma aktualizacji osoby
IV. Ekumeniczne konsekwencje przyjaźni
V. Modlitwa drogą do przyjaźni

ZDZISŁAW NOWICKI
Dmitrij Michajłowicz Panin - prorok "woli" i nadziei
I. Kilka słów o metodzie i rosyjskim subiektywizmie
II. Sołżenicynowski Sołogdin - koleje życia
III. Teoria twórców i burzycieli Dmitrija Panina
IV. Źródła rosyjskiej tragedii i ból ginącej cywilizacji według Dmitrija Panina. Jak ratować Rosję? Jak ratować cywilizację?
V. Panin - prorok pełen Nadziei, która zawieść nie może

BP TADEUSZ PIKUS
Aleksander Mień - prorok odnowionego prawosławia
I. A. Mień - nota biograficzna
II. Kontekst życiowy A. Mienia
III. Inspiracje prorockie
IV. Przesłanie o. A. Mienia
V. Zakończenie

UKRAINA

Ks. MYRON BENDYK
Kardynał Josyf Slipyj - prorok "dwóch płuc"

ALICJA CHRIN
Taras Szewczenko - prorok międzyludzkiej solidarności i współczucia
I. Zycie i twórczość Szewczenki
II. Teologiczna wizja narodu
III. Wołanie o autentyczne chrześcijaństwo

Ks. DARIUSZ KALIŃSKI
Władyka Andrzej Szeptycki - prorok wierności tradycjom
I. Dlaczego warto przyglądać się nauczaniu Andrzeja Szeptyckiego?
II. Obrońca tożsamości
III. Definicje podstawowych pojęć teologiczno - kerygmatycznych
IV Loci theologici nauczania Władyki Szeptyckiego
1. Biblia
2. Nauka patrystyczna
3. Liturgia
4. Ikona
V Charakterystyczne przykłady nauczania Władyki
1. Nauczanie w duchu wschodniej tradycji teologicznej
2. Przykłady obecności zachodniej teologii w nauczaniu Szeptyckiego
3. Problemy z wytłumaczeniem nauki o Chrystusie Jedynym Pośredniku wobec pośrednictwa stworzeń
4. Apokatastaza?
5. Cześć ikon
VI. Wnioski płynące z nauczania Szeptyckiego
1. Język teologiczny
2. Reinterpretacja pojęć w nauczaniu Władyki
3. Skutki przenikania się teologii wschodniej i zachodniej
4. Ocena prawosławia
5. Pojęcie "katolickości"
6. Obrządek greckokatolicki
VII. Ocena nauczania Władyki Szeptyckiego

GRZEGORZ KONKOL SVD
Świeccy świadkowie Chrystusa na Ukrainie
I. Miłość mocniejsza niż śmierć. Święty kołchoźnik oddał życie za wiarę
II. Miłość nie zna lęku
III. Światełko ocalenia. Jan z Wierzbowca nie chciał donosić

MAREK MELNYK
Błogosławiony Biskup Grzegorz Łakota - prorocka interpretacja historii
I. Rys biograficzny
II. Pamięć przeszłości w obliczu katastrofy

Ks. IHOR PECIUCH
Greckokatoliccy męczennicy Ukrainy
I. Stolica Apostolska wobec drogi krzyżowej grekokatolików
II. Wnioski

WĘGRY

ADAM SOMORJAI OSB
Kardynał József Mindszenty - prorok wśród proroków
I. Niektóre momenty życia
II. Działalność literacka Kardynała
III. Próba typologii jego charakteru i jego duchowości

KAROL KLAUZA
Więksi i mniejsi prorocy Europu Środkowo-Wschodniej XX wieku. Próba podsumowania

Z DYSKUSJI

Danijela Nikolić: Jan Merz - pierwszy świecki Chorwat, ogłoszony błogosławionym (sylwetka)
Status Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie.
Doświadczenia Kościoła w byłej Czechosłowacji
Nie ma złych czasów dla proroków.
Chrześcijańskie oblicze Rosji
Prorok- człowiek odwagi
Wokół dalszego funkcjonowania Forum Teologów Europy Środkowo-Wschodniej
Podsumowanie (dopowiedzenie)

ANEKS

Przemówienie Ojca Świętego Jana Pawła II do teologów Europy Środkowo-Wschodniej
I. Theologia, czyli bohosłowie
II. Świadectwo czyli "martyriem" (martyrium)
III. Teologia a antropologia
IV. "Wymiana darów"

List do teologów Europy Środkowo-Wschodniej

Statut Towarzystwa Teologicznego Europy Środkowo-Wschodniej. (Projekt)
I. Cele Towarzystwa i formy działalności
II. Prawa i obowiązki członków
III. Władze Towarzystwa
IV. Struktury organizacyjne Towarzystwa
V. Majątek Towarzystwa

Materiały z I Forum Teologów Europy Środkowo-Wschodniej

Tadeusz Wyszyński CM: Kościół katolicki na Białorusi w latach przełomu
I. Dwa Synody dla dzisiejszej Europy
II. Kościół, kultura i społeczeństwo
III. Kościół - tajemnica, wspólnota, posłanie
IV Tajemnica i liturgia w Kościele
V Komunia i posługa w Kościele

ks. Walerian Bugel: Teologia w Czechach
I. Ośrodki naukowe
II. Działalność wydawnicza
III. Problematyka
IV Zakończenie

Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv: Teologia w Polsce
I. Elementy warsztatu
II. Próba charakterystyki przebytej drogi

Ks. Anton Adam: Współczesna teologia na Słowacji
I. Rzymskokatolicki Wydział im. Św. Cyryla i Metodego Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie
II. Wydział Teologii Uniwersytetu Trnawskiego

Jana Moricova: Kształcenie teologów słowackich
I. Początki i rozwój teologii katolickiej
II. Współczesna teologia katolicka
III. Teologia protestancka
IV. Teologia prawosławna

Adam Somorjai OSB: Teologia katolicka na Węgrzech
I. Kwestia języka w teologii na Węgrzech
II. Lata 1939-1989
III. Po roku 1989
IV Podsumowanie

Danute Krakeviciute: Teologia w Wilnie dziś

Ks. Zbigniew Krzyszowski: Uniwersytet na rzecz Cerkwi Grekokatolickiej
I. Organizacja studiów
II. Program studiów
III. Studenci
IV Wykładowcy

Program I Forum Teologów Europy Środkowo-Wschodniej:
Współczesna teologia Europy Środkowej i Wschodniej

Program II Forum Teologów Europy Środkowo-Wschodniej:
Więksi i mniejsi prorocy Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku i