Nagroda im. Oskara Haleckiego: Książka Historyczna Roku 2009. Nagroda Jury i Nagroda Czytelników w kategorii najlepsza książka naukowa opisująca losy Polski i Polaków w XX wieku.

Agata Mirek
ISBN: 978-83-7363-794-8
Stron: 736
Format: B5 (oprawa twarda)
Rok wydania: 2009

Problematyka obozów pracy w PRL to jeszcze mało znany fragment dziejów najnowszych. Do czasu transformacji ustrojowej w 1989 r. podlegała ona ograniczeniom cenzury i zaliczana była do tematów tabu. Podejmując próbę przedstawienia jednej z najmniej znanych kart z najnowszej historii żeńskich wspólnot zakonnych w Polsce, jaką było przetrzymywanie ponad tysiąca sióstr zakonnych w obozach pracy przymusowej w latach 1954-1956, szukano odpowiedzi na pytanie: dlaczego zakonnice na Ziemiach Zachodnich, prowadzące głównie działalność opiekuńczo-wychowawczą i dobroczynną, stały się obiektem bezprecedensowego aktu terroru, jakim były wysiedlenia? [...] Prezentowana publikacja to próba ukazania polityki i działań władz komunistycznych, które poprzez ograniczenie pola działalności wspólnot zakonnych dążyły do stopniowego wyeliminowania sióstr zakonnych z życia społecznego, co w dalszej perspektywie miało doprowadzić do likwidacji zakonów w Polsce. (ze Wstępu)


Spis treści

Wstęp

Rozdział 1
Komunizm w walce z Kościołem katolickim i żeńskim ruchem zakonnym w Europie
1. Ideologia komunistyczna wobec Kościoła katolickiego i życia zakonnego
2. Likwidacja zakonów w Republikach Radzieckich: Białoruskiej, Litewskiej, Łotewskiej i Ukraińskiej
2.1. Białoruś
2.2. Litwa
2.3. Łotwa
2.4. Ukraina
3. "Scentralizowanie” żeńskich zgromadzeń zakonnych w Czechosłowacji i na Węgrzech
3.1.Czechosłowacja
3.2. Węgry
4. Sprawa Kościoła katolickiego i zakonów w innych krajach demokracji ludowej
4.1. Albania
4.2. Bułgaria
4.3. Jugosławia
4.4. Niemiecka Republika Demokratyczna
4.5. Rumunia

Rozdział 2
Polityka władz komunistycznych wobec Kościoła katolickiego i zakonów żeńskich w Polsce w latach 1945-1954
1. Prawo o stowarzyszeniach. Rejestracja zakonów
2. Przejęcie "dóbr martwej ręki”
3. Ograniczanie "przestrzeni życiowej” zakonów, usuwanie z życia publicznego
4. Sytuacja Kościoła i zakonów żeńskich na Ziemiach Zachodnich

Rozdział 3
Przygotowania do przeprowadzenia akcji X-2
1. Plany operacyjne
2. Przekształcenia klasztorów na miejsca odosobnienia
2.1. Alwernia
2.2. Dębowa Łąka
2.3. Gostyń
2.4. Kobylin
2.5. Otorowo
2.6. Stadniki
2.7. Staniątki II
2.8. Staniątki I
2.9. Wieliczka
3. Reakcja społeczeństwa

Rozdział 4
Przebieg akcji X-2
1. Likwidacja domów zakonnych i wysiedlenie sióstr
2. Klasztory "scentralizowane”
3. Reakcje ludności i duchowieństwa na działania wysiedleńcze
4. Protesty Episkopatu i przełożonych zakonnych
5. Koszty przeprowadzonej akcji wysiedleńczej

Rozdział 5
Życie codzienne zakonnic w obozach pracy
1. Podróż do obozów pracy i osiedlenie w nich zakonnic
2. Życie religijne i zakonne sióstr w miejscach internowania
3. Troska Kościoła i przełożonych zakonnych o wysiedlone siostry
4. "Produktywizacja” sióstr zakonnych i finansowanie obozów
5. Rola administratorów, praca operacyjna funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa

Rozdział 6
Likwidacja obozów pracy i powrót na Ziemie Zachodnie
1. Zabiegi Episkopatu Polski w sprawie likwidacji obozów pracy dla zakonnic
2. Zagospodarowanie budynków zakonnych
3. Powrót sióstr
4. Wyjazd zakonnic za granicę
5. Powrót prawowitych właścicieli do klasztorów-obozów
6. Przygotowanie do kolejnych akcji przesiedleńczych i ich fiasko wobec odwilży 1956 r.

Zakończenie

Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
Indeks miejscowości i nazw geograficznych
Spis map, tabel, fotografii i dokumentów
Summary
Zusammenfassung