red. Mieczysław A. Krąpiec, Stanisław Kamiński, Zofia J. Zdybicka, Andrzej Maryniarczyk, Piotr Jaroszyński ISBN: 978-83-7702-497-3 Stron: 748 Format: B5 (oprawa twarda) Rok wydania: 2012 (wydanie trzecie)
Podręcznik obejmuje zarys problematyki głównych dyscyplin filozoficznych: metafizyki, antropologii filozoficznej, filozofii poznania, filozofii Boga i religii, moralności, oraz logiki. Wydanie drugie poszerzone zostało o zarys historii filozofii, przegląd głównych teorii nauki, syntetyczny wykład tomizmu a także o elementy polityki i retoryki. Autorów poszczególnych części - a są to profesorowie Wydziału Filozofii KUL - łączy nawiązywanie do tradycji filozofii klasycznej, którą cechuje realizm ontologiczny i teoriopoznawczy.
SPIS TREŚCI
Przedmowa (Piotr Jaroszyński)
Mieczysław A. Krąpiec KONCEPCJE NAUKI I FILOZOFIA I. Koncepcje nauki II. Granice wolności nauki
Mieczysław A. Krąpiec OKRESY I GŁÓWNE NURTY FILOZOFII I. Starożytność klasyczna II. Antyk chrześcijański III. Średniowieczna scholastyka IV. Czasy nowożytne V. Filozofia współczesna VI. Filozoficzna myśl polska - jej niektóre prądy
Mieczysław A. Krąpiec METAFIZYKA - OGÓLNA TEORIA RZECZYWISTOŚCI Wprowadzenie 1. Nazwa metafizyki 2. Co to jest metafizyka? 3. Jak uprawiać metafizykę?
Część I. Rozumienie rzeczywistości I. Wyodrębnienie przedmiotu metafizyki 1. Jak pojmowano byt jako byt? 2. Jak rozumieć byt jako byt? 3. Jak wyraża się w poznaniu bytowość bytu? II. Transcendentalia 1. Jak ogólnie pojmować transcendentalia? 2. Byt a rzecz A. Co to jest transcendentalna rzecz? B. Jak w naszym poznaniu i języku (orzekaniu) wyraża się "rzecz"? 3. Byt a jedność A. Czym jest transcendentale "jedno"? B. Jak "jedno" się wyraża w poznaniu? 4. Byt a odrębność A. Co to jest "odrębność-coś"? B. Jak wyraża się w poznaniu transcendentalna odrębność? 5. Byt a prawda A. Co to jest transcendentalna prawda? B. Jak się ujawnia w poznaniu prawda ontyczna? 6. Byt a dobro A. Co to jest dobro transcendentalne? B. Czy celowe działanie ujawnia realne dobro? C. Dla-czego zło? 7. Byt a piękno 8. Co to jest wartość?
Część II. Struktura bytu I. Substancja i przypadłości 1. Co to jest substancja? 2. Jakie są racje istnienia bytu o strukturze substancjalno-przypadło-ściowej? 3. Czy substancja jest osobą? 4. Jakie są relacje? II. Materia i forma 1. Dlaczego wyjaśnienie fizykalno-chemiczne nie tłumaczy natury materii? 2. Czym jest materia w filozoficznym rozumieniu? 3. Co to jest materia pierwsza? 4. Jakie są główne trudności hylemorfizmu? III. Istota i istnienie 1. Jak kształtowała się myśl filozoficzna na temat przygodności bytu? 2. Dlaczego nietożsamość realna istoty i istnienia w bycie przygodnym? IV. Akt i możność 1. Jak dostrzeżono możność i akt? 2. Jakie są racje za przyjęciem możności i aktu w bytach realnych? 3. Jak pojąć możność i akt? 4. Jaki jest stosunek możności do aktu? V. Przyczynowanie i przyczyny bytu 1. Jak formowano koncepcję przyczyn? 2. Jak funkcjonują przyczyny? VI. Analogia 1. Co to jest analogia bytowa? 2. Czym jest analogiczne poznanie? 3. Co to jest analogiczne orzekanie? 4. Heureza i analogia
Część III. Ku afirmacji Absolutu I. Ratio recta - prawość rozumu II. Voluntas recta - prawość woli III. "Drogi" bytu przygodnego
Mieczysław A. Krąpiec BYT MATERIALNY ŻYJĄCY. NIEKTÓRE ASPEKTY FILOZOFII PRZYRODY I. Materialny byt (nie żyjący) II. Materialny byt żyjący 1. Istnienie pierwiastka życiowego A. Fenomenologia życia B. Celowość dynamiczna zjawisk życiowych C. Analiza filozoficzna celowości dynamicznej 2. Natura pierwiastka życiowego: "duszy" 3. Natura życia w ogólności 4. Powstanie życia 5. Funkcje życiowe i ich źródła
Mieczysław A. Krąpiec KIM JEST CZŁOWIEK? Słowo wstępne I. Fakt bycia człowiekiem widziany z zewnątrz i od wewnątrz II. Zasadnicza interpretacja "faktu ludzkiego" III. Człowiek - jego poznanie IV. Ludzkie poznanie i kultura V. Ludzkie postępowanie moralne VI. Osobowy i społeczny aspekt życia człowieka VII. Człowiek w perspektywie śmierci
Mieczysław A. Krąpiec ELEMENTY FILOZOFII POZNANIA I. Jak uprawiać filozofię poznania? II. Baza poznawcza - zdrowy rozsądek III. Rzeczywistość ujmowana ludzkim poznaniem 1. Afirmacja istnienia spostrzeganego konkretu 2. Poznanie pojęciowe 3. Poznanie sądowe 4. Niektóre formy poznania ludzkiego IV. Podstawy racjonalnego porządku poznawczego - pierwsze zasady 1. Tożsamość i niesprzeczność 2. Zasada racji bytu 3. Ogólna zasada przyczynowości V. Problemy prawdziwości poznania 1. Prawdziwość ludzkiego poznania 2. Realizm 3. Zagadnienie uniwersaliów (powszechników) 4. Konieczność Zwieńczenie - W kierunku poznania metodycznie rozwijanego
Zofia J. Zdybicka DROGI AFIRMACJI BOGA I. Dzieje problematyki poznania Boga 1. Filozofia klasyczna 2. Filozofia pozaracjonalna 3. Filozofia scjentystyczna 4. Tendencje współczesne II. Argumentacja za istnieniem Boga 1. Typologia argumentacji 2. Argumentacje antropologiczne 3. Argumentacje metafizyczne A. Ogólna struktura dowodu B. "Drogi" Tomasza z Akwinu C. Dowód oparty na partycypacji bytu III. Poznanie natury Boga (kim Bóg jest?) 1. Uwarunkowania epistemologiczne 2. Określenie natury Boga IV. Bóg a świat 1. Bóg a kosmos 2. Bóg a człowiek 3. Bóg a zło V. Problem negacji Boga. Źródła współczesnego ateizmu
Zofia J. Zdybicka CZŁOWIEK I RELIGIA I. Rozgraniczenia wstępne II. Fakt religijny (fenomen religii) 1. Analiza przedmiotu relacji religijnej 2. Analiza faktu religijnego od strony podmiotu ludzkiego - przeżycie religijne 3. Podstawowe formy aktywności religijnej - akty religijne (czyny religijne) 4. Fakt religijny a inne dziedziny osobowej aktywności człowieka III. Religia jako dziedzina kultury IV. Filozoficzne ujęcie i wyjaśnienie religii 1. Religia - relacją międzypodmiotową ("ja-Ty") 2. Podmiotowe uzasadnienie faktu religii - człowiek osobą spotencjalizowaną 3. Relacja świata do Boga (transcendentalna partycypacja bytu)
Piotr Jaroszyński ETYKA - DRAMAT ŻYCIA MORALNEGO Wstęp I. Dobro-cel: przemiot ludzkich aktów II. Hierarchia dobra III. Byt moralny - decyzja IV. Sposób ludzkiego działania - aretologia 1. Cnota roztropności 2. Cnota umiarkowania 3. Cnota męstwa 4. Cnota sprawiedliwości A. Sprawiedliwość współdzielcza B. Sprawiedliwość wymienna C. Sprawiedliwość rozdzielcza 5. Wzajemne powiązanie cnót 6. Czy eudajmonizm jest egoizmem? V. Teorie prawa naturalnego: czyń dobro! Zakończenie - moralność a religia Aneks: ABC etyki społecznej - polityki (Włodzimierz Dlubacz)
Piotr Jaroszyński ELEMENTY RETORYKI KLASYCZNEJ Wstęp I. Miejsce retoryki w kulturze zachodniej 1. Powstanie retoryki 2. Miejsce retoryki w kształceniu 3. Pochwała retoryki 4. Krytyka retoryki 5. Co to jest retoryka? 6. W obronie retoryki 7. Cel retoryki II. Zanim wygłosisz 1. Inwencja (inventio) A. Temat B. Trzy typy perswazji: Logos, Ethos, Pathos C. Miejsca (toposy) 2. Plan (dispositio) 3. Styl (elocutio) III. Po napisaniu 1. Wygłoszenie (pronuntiatio) 2. Pamięć (memoria) 3. Ćwiczenie (exercitatio) Zakończenie
Zarys logiki formalnej
Andrzej Maryniarczyk LOGIKA FORMALNA A METAFIZYKA I. Z dziejów powstania logiki Arystotelesa II. Cechy charakterystyczne logiki Arystotelesa 1. Byt podstawą racjonalnego i zasadniczego poznania 2. Substancja podmiotem predykacji (orzekania) 3. Wewnętrzna "zborność" bytu a spójność poznania III. Źródła logiki jako dyscypliny autonomicznej IV. Koncepcje logik o ograniczonej autonomii 1. Związanie logiki z naukami przyrodniczymi 2. Związanie logiki z psychologią V. Próba odnowienia koncepcji logiki autonomicznej VI. Podstawy autonomii logiki współczesnej i jej specyfika VII. Czy logika współczesna jest odmianą logiki Arystotelesa? VIII. Problem stosowania logiki współczesnej do metafizyki
Stanisław Kamiński ELEMENTY LOGIKI FORMALNEJ Wstęp I. Teoria zdań II. Teoria nazw III. Sylogistyka IV. Teorie nieklasyczne V. Z metalogiki
Andrzej Maryniarczyk AKTUALNOŚĆ TOMIZMU Wprowadzenie I. Tomizm - filozofia czy teologia? II. Czym jest metafizyka Tomasza? III. Czym jest byt? IV. Na czym polega separacja metafizyczna? V. Dlaczego pluralizm bytów? VI. Tomaszowy obraz człowieka VII. Teizm tomistyczny VIII. Co to jest tomizm współczesny? IX. Rola tomizmu we współczesnej filozofii i kulturze Zakończenie
|