Stefan Kozłowki ISBN: 978-83-7363-570-8 Stron: 622 Format: B5 Rok wydania: 2007 (wydanie drugie rozszerzone)
Publikacja składa się z dwóch części: założeń ekorozwoju oraz polityki, strategii i programów w ujęciu - świat, Europa, Polska.
Rozdział I przybliża ogólne problemy życia na Ziemi. Podkreślono cywilizacyjno-historyczną rolę w degradacji środowiska, zwrócono uwagę na przyszłe możliwe zagrożenia chemiczne i genetyczne. Rozdział II dotyczy teorii, pojęć i modeli zrównoważonego rozwoju. Omówiono kluczowe problemy systemu przyrodniczego i technicznego, a na tym tle przybliżono założenia ekonomii środowiskowej i ekonomicznej. Rozdział III obejmuje przegląd międzynarodowych i krajowych dokumentów, strategii, planów oraz programów ekorozwoju. Wiele z nich zostało opatrzonych krytycznym komentarzem autora, zwracającym uwagę na pewne braki czy niedoskonałości. Rozdział IV naświetla problemy związane z realizacją zasad zrównoważonego rozwoju w XXI wieku.
SPIS TREŚCI
Przedmowa do wydania drugiego Wstęp
ZAŁOŻENIA EKOROZWOJU
I. ŻYCIE NA PLANECIE ZIEMI
1. Początki życia i rozwój bioróżnorodności 2. Wielkie wymierania 3. Zagrożenia kosmiczne 4. Cywilizacyjna degradacja środowiska 4.1. Załamania cywilizacyjne 4.2. Degradacja środowiska 4.3. Wskaźniki życia 5. Przyszłe zagrożenia cywilizacyjne 5.1. Zagrożenia chemiczne 5.2. Zagrożenia genetyczne
II. EKOROZWÓJ
1. Założenia zrównoważonego rozwoju 1.1. Założenia 1.2. Pojęcia 1.3. Wymiary ekorozwoju 1.4. Modele zrównoważonego rozwoju 2. Zasady ekorozwoju 3. Prawa ekorozwoju 3.1. Prawo celu 3.2. Prawo skali i jakości 3.3. Prawo regionu 4. Wskaźniki ekorozwoju 5. System przyrodniczy 5.1. Problem homeostazy 5.2. Ochrona różnorodności biologicznej 5.3. Ochrona różnorodności geologicznej (georóżnorodności) 5.4. Niedopuszczenie do poważnych zmian składu i właściwości atmosfery 5.5. Niedopuszczenie do naruszenia stabilności oceanów 5.6. Trwałość bilansu wód słodkich 5.7. Trwałość użytkowania gleb 5.8. Ochrona krajobrazu 5.9. Strategia ochrony żywych zasobów przyrody 5.10. Strategia ochrony nieożywionych zasobów przyrody (litosfery) 6. System techniczny 6.1. Unikanie procesów charakteryzujących się wzrostem wykładniczym w dłuższym okresie 6.2. Eliminowanie twardych, niezrównoważonych technologii 6.3. Uruchomienie procesów neutralizujących ujemny wpływ techniki na środowisko 6.4. Popieranie czystszej produkcji 6.5. Sterowanie ekorozwojem 7. Założenia ekonomii środowiskowej i ekologicznej 7.1. Instrumenty ekonomii środowiskowej 7.2. Ustalenie wartości środowiska przyrodniczego 7.3. Zmiany wskaźników rozwoju gospodarczego z ilościowych na bardziej jakościowe. 7.4. Podatki ekologiczne 7.5. Problem Światowego Funduszu Ekologicznego 7.6. Ekokapitalizm 8. Rozwój duchowy człowieka 8.1. Świadomość planetarna 8.2. Wzorce wartości i pragnień 8.3. Wzorce konsumpcji 8.4. Popieranie małego i średniego biznesu 9. Wizja zrównoważonego rozwoju 9.1. Podstawy etyczno-moralne 9.2. Styl życia 9.3. Ochrona systemu ekologicznego 9.4. Odmaterializowanie gospodarki 9.5. Państwo ekologiczne 9.6. Bezpieczeństwo ekologiczne Polski 9.7. Edukacja ekologiczna 10. Program na XXI wiek 11. Wyzwania dla Polski 11.1. Wiodące problemy europejskiej strategii zrównoważonego rozwoju 11.2. Warunki wejścia Polski do Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska 11.3. Planowanie zrównoważonego rozwoju 11.4. Programy ochrony środowiska 11.5. Program zarządzania ochroną środowiska i przeglądów ekologicznych EMAS oraz norma ISO 14001 11.6. Zarządzanie zrównoważonym rozwojem 11.7. Potrzeba zmian programowych i prawno-instytucjonalnych
POLITYKI, STRATEGIE, PROGRAMY, WIZJE EKOROZWOJU W XXI WIEKU
III. PROGRAMY ŚWIATOWE
1. Wprowadzenie A. Materiały i dokumenty 2. II Sobór Watykański (1965) i późniejsze dokumenty Kościoła katolickiego Encyklika "Redemptor hominis" (1979) Encyklika "Sollicitudo rei socialis" (1987) Adhortacja "Christifideles laici" (1988) Encyklika "Centesimus annus" (1991) Encyklika "Evangelium vitae" (1995) Encyklika "Fides et ratio" (1998) 3. Apel UThanta (1969) 4. Klub Rzymski 5. Deklaracja sztokholmska (1972) 6. ONZ-owski program ochrony środowiska (UNEP) 7. Strategia ochrony przyrody (1980) Światowa Karta Przyrody (1982) 8. Nasza wspólna przyszłość (1987) 9. Przełomowy rok 1990 10. Konwencje międzynarodowe 11. Szczyt Ziemi "Środowisko i rozwój" - Rio de Janeiro, 1992 11.1. Omówienie Deklaracji z Rio 11.2. Globalny program działań - Agenda 21 11.3. Zasady globalnego konsensusu w sprawie zarządzania lasami, ich ochrony i prawidłowego rozwoju 11.4. Czego nie udało się osiągnąć na konferencji ONZ "Środowisko i rozwój" 11.5. Założenia ery ekologicznej 11.6. Brak realizacji Globalnego Programu Działań Agenda 21 11.7. Realizacja ustaleń z Rio w Polsce 11.8. Przyczyny pogarszającego się stanu środowiska świata 11.9. Nieskuteczność działań ONZ 12. Milenijne cele rozwoju (2000) 13. Deklaracja amsterdamska o zmianach globalnych (2001) 14. Szczyt Ziemi, Johannesburg 2002 15. Karta Ziemi (2004) B. Zagrożenia i podejmowane działania 16. Trendy zmian u progu XXI wieku 16.1. Problem demograficzny 16.2. Problem lasów 16.3. Problem połowów morskich 16.4. Problem bioróżnorodności biologicznej 16.5. Problem wody 17. Mnożnik cztery 18. Ekokapitalizm 19. Przestrzeń ekologiczna 19.1. Balast ekologiczny (materialny) 19.2. Kapitał naturalny 19.3. Odmaterializowanie gospodarki 19.4. Czystsza produkcja 19.5. Ekoinnowacyjność 19.6. Godziwy poziom konsumpcji 19.7. Zrównoważenie produkcji i konsumpcji 19.8. Finansowanie ekorozwoju 19.9. Krajowe strategie ekorozwoju 19.10. Obliczenie przestrzeni ekologicznej dla Europy 19.11. Przestrzeń ekologiczna dla Polski 19.12. Przestrzeń ekologiczna dla świata 20. Progi bezpieczeństwa ekologicznego C. Problemy przyszłości 21. Przyszłość świata 21.1. Nowa umowa społeczna 21.1.1. Problem demograficzny 21.1.2. Problem nędzy 21.1.3. Problem miast 21.1.4. Problem kobiet 21.2. Umowa ekologiczna 21.2.1. Zagrożenia 21.2.2. Oznaki poprawy 21.2.3. Problemy prawne 21.2.4. Problem pustynnienia 21.2.5. Problem wody 21.2.6. Wyżywienie ludzkości 21.2.7. Niebezpieczeństwo utraty dziedzictwa genetycznego
IV. PROGRAMY EUROPEJSKIE
1. Wspólnotowe programy ochrony środowiska (1973-2000) 2. Układ stowarzyszeniowy między Polską a Unią Europejską (1991) 3. Program działań na rzecz ochrony środowiska dla Europy Środkowej i Wschodniej. O czyste środowisko dla Europy - Lucerna 1993 4. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Europy - deklaracja z Maastricht (1993) 5. Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej - Sofia 1995 5.1. Różnorodność biologiczna 5.2. Różnorodność krajobrazowa 5.3. Założenia "Paneuropejskiej strategii różnorodności biologicznej i krajobrazowej" 6. Traktat amsterdamski (1997) 7. Europejska sieć ekologiczna EECONET 8. Przyrodniczy system informacyjny CORINE 8.1. Program CORINE land cover 8.2. Program CORINAIR 8.3. Program CORINE biotopes 9. Europejska sieć ekologiczna NATURA 2000 9.1. Dyrektywa ptasia 9.2. Dyrektywa siedliskowa 9.3. Realizacja 10. Programy rolnośrodowiskowe 11. Polityka wodna Unii Europejskiej 12. Szósty program działań Wspólnoty w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001-2010 12.1. Założenia ogólne 12.2. Cele strategiczne 12.3. Priorytety 12.4. Powiązania międzynarodowe 13. Nowa strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej (2006) 13.1. Założenia strategii 13.1.1. Cele główne 13.1.2. Zasady kształtowania polityki 13.1.3. Lepsze kształtowanie polityki 13.2. Główne wyzwania i zadania 13.2.1. Zmiany klimatu i czysta energia 13.2.2. Zrównoważony transport 13.2.3. Zrównoważona konsumpcja i produkcja 13.2.4. Ochrona zasobów naturalnych i gospodarowanie nimi 13.2.5. Zdrowie publiczne 13.2.6. Integracja społeczna, demografia i migracja 13.2.7. Wyzwania w zakresie globalnego ubóstwa i trwałego rozwoju 13.3. Przekrojowe polityki 13.3.1. Edukacja i szkolenia 13.3.2. Badania naukowe i rozwój technologii 13.3.3. Finansowanie i instrumenty ekonomiczne 13.3.4. Komunikacja, mobilizacja zainteresowanych stron i pomnażanie sukcesu 13.3.5. Realizacja, monitorowanie i dalsze działania 14. Ekologizacja leśnictwa 15. Zdrowie środowiskowe 16. Europejska polityka ochrony klimatu 17. Strategia ochrony przestrzeni 17.1. Przestrzeń Europy 17.2. Zielone Serce Europy - ekoregion Karpaty 17.3. Zielony Pierścień Bałtyku 17.4. Zielone Płuca Europy 18. Europejska konwencja krajobrazowa 19. Problemy urbanizacyjne 20. Strategia polityki społecznej 21. Konstytucja europejska 22. Stanowisko europejskich organizacji ekologicznych dotyczące nowelizacji strategii zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej
V. PROGRAMY POLSKIE
1. Programy lat osiemdziesiątych 2. Narodowy program ochrony środowiska przyrodniczego do roku 2010 (1988) 3. Ustalenia Okrągłego Stołu (1989) 4. Deklaracja ekorozwoju (1990) 5. Polityka ekologiczna państwa (1991) 6. Apel Warszawski (1993) 7. Długofalowa strategia rozwoju Polski do roku 2010 (1994) 8. Strategia dla Polski (1994) 9. Uchwała Senatu RP w sprawie polityki ekologicznej państwa (1994) 10. Deklaracja Sejmu RP w sprawie obszaru Zielone Płuca Polski 11. Uchwała Sejmu RP w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju (1995) 12. Rezolucja Sejmu RP w sprawie harmonizacji polityki transportowej z polityką ekologiczną państwa (1995) 13. Konstytucja Polski (1997) 14. Strategia rozwoju Polski do roku 2020 (2000) 15. Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju (2000) 16. II polityka ekologiczna państwa (2000) 17. Strategia rozwoju Polski u progu XXI wieku 18. Memoriał w sprawie ekorozwoju Polski (2001) 19. Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010 20. Deklaracja elbląska w sprawie współdziałania na rzecz wspierania i promocji polskiej przedsiębiorczości ekologicznej i proekologicznej (2002) 21. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 (2003) 21.1. Cele i zadania o charakterze systemowym 21.2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody 21.3. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii 21.4. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego 21.5. Przeciwdziałanie zmianom klimatu 21.6. Przewidywane nakłady na realizację polityki ekologicznej państwa do 2010 r. 22. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 (2003) 23. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań (2003) 24. Memoriał Komitetu Prognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk dla najwyższych władz RP w sprawie potrzeby umacniania procesu trwałego rozwoju świata i budowy społeczeństwa globalnego (2003)
VI. PROBLEM REALIZACJI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU W XXI WIEKU
1. Szansa realizacji zrównoważonego rozwoju na świecie 2. Warunki realizacji zrównoważonego rozwoju 3. Konsekwencje wzrostu bioróżnorodności 4. Zarządzanie wspólnymi dobrami ludzkości 5. Przyszłe formy produkcji i konsumpcji 6. Potrzeba edukacji 7. Problemy ery ekologicznej
LITERATURA WYKAZ SKRÓTÓW ZAŁĄCZNIKI TABLICE - wkładka po stronie 96
|