Małgorzata Gałązka
ISBN: 83-7363-325-1
Pages: 440
Format: B5
Year: 2005

Celem monografii jest włączenie się do prowadzonej obecnie na szeroką skalę dyskusji nad zadaniami, jakie stawia przed prawem dynamiczny rozwój biomedyczny w obszarze ludzkiej prokreacji, obejmującym: metody poczęcia ludzkiego embrionu poza organizmem kobiety (przez zapłodnienie in vitro albo klonowanie), utrzymywanie w tym środowisku jego rozwoju i prowadzenie na ludzkim embrionie in vitro interwencji medycznych w postaci m.in. diagnostyki przedimplantacyjnej, modyfikacji genetycznych i pobierania komórek macierzystych. W pracy podjęto dwa zasadnicze problemy: po pierwsze - jak daleko powinny sięgać granice kryminalizacji w tak zakreślonym obszarze prokreacji pozaustrojowej i po drugie - jak wytyczono je w obowiązujących systemach prawa. Monografia adresowana jest do prawników, zwłaszcza specjalizujących się w prawie karnym, medycznym, międzynarodowym, konstytucyjnym oraz w dziedzinach filozofii i socjologii prawa, do osób uczestniczących w tworzeniu regulacji prawnych dotyczących rozwoju biomedycyny, a także lekarzy i przedstawicieli innych zawodów medycznych. Z uwagi na ścisły związek kwestii prawnych w sferze ludzkiej prokreacji z antropologią i moralnością monografia może również zainteresować teologów, filozofów oraz wszystkie osoby, którym bliskie są problemy bioetyki.


Spis treści

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział I. Medyczne aspekty prokreacji pozaustrojowej
§ 1. Powstanie i wczesny rozwój człowieka w świetle embriologii
§ 2. Zapłodnienie in vitro i transfer embrionu
§ 3. Heterologiczne zapłodnienie in vitro
§ 4. Aseksualne techniki poczęcia człowieka
§ 5. Pełny rozwój prenatalny poza organizmem kobiety
§ 6. Zapłodnienie i klonowanie międzygatunkowe
§ 7. Interwencje genetyczne
§ 8. Badania biomedyczne na embrionie in vitro
§ 9. Komórki macierzyste pochodzenia embrionalnego


Rozdział II. Problemy moralne w prokreacji pozaustrojowej
§ 1. Kryteria moralnych ocen rozwoju biomedycyny
§ 2. Człowiek i jego godność jako podstawowe kryteria ocen moralnych
§ 3. Godność człowieka w embrionalnej fazie życia
§ 4. Zapłodnienie in vitro i transfer embrionu
§ 5. Diagnostyka przedimplantacyjna i selekcja embrionów
§ 6. Inżynieria genetyczna
§ 7. Aseksualne metody poczęcia człowieka
§ 8. Badania biomedyczne na embrionie


Rozdział III. Prokreacja pozaustrojowa w świetle międzynarodowych i konstytucyjnych standardów praw człowieka
§ 1. Miejsce biomedycyny w systemach praw człowieka
§ 2. Zasada godności człowieka
1. Ludzka godność w katalogach praw człowieka
2. Zasada godności ludzkiej w kontekście rozwoju biomedycyny
3. Godność człowieka w embrionalnej fazie życia
§ 3. Prokreacja pozaustrojowa wobec wolności człowieka
1. Granice wolności człowieka w sferze prokreacji
2. Prawo pacjenta do samostanowienia a prokreacja pozaustrojowa
3. Granice wolności badań naukowych
§ 4. Ochrona człowieka przed komercjalizacją
§ 5. Ochrona człowieka przed dyskryminacją ze względu na wyposażenie genetyczne
§ 6. Ludzka tożsamość a prokreacja pozaustrojowa
1. Ochrona ludzkiego wyposażenia genetycznego
2. Prawo do poznania własnego pochodzenia genetycznego
§ 7. Ludzka godność a prawo do życia w kontekście prokreacji pozaustrojowej


Rozdział IV. Rola prawa karnego w obszarze prokreacji pozaustrojowej w świetle ocen moralnych oraz międzynarodowych i konstytucyjnych standardów praw człowieka
§ 1. Prawo karne wobec prokreacji pozaustrojowej w świetle katolickiej etyki i teologii moralnej
§ 2. Kryminalizacja w obszarze prokreacji pozaustrojowej na tle międzynarodowych standardów biomedycznych
1. System Rady Europy
2. Rezolucje Parlamentu Europejskiego
3. System ONZ
4. Prokreacja pozaustrojowa a przestępstwa przeciwko ludzkości
§ 3. Ochrona prawnokarna w obszarze prokreacji pozaustrojowej a orzecznictwo sądów konstytucyjnych
1. Znaczenie orzeczeń sądów konstytucyjnych dotyczących przerywania ciąży
2. Problem kryminalizacji w orzeczeniach sądów konstytucyjnych dotyczących prokreacji pozaustrojowej
3. Orzeczenie polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 r.
§ 4. Przeszkody w rekonstrukcji standardu ochrony prawnokarnej


Rozdział V. Racjonalizacja kryminalizacji w obszarze prokreacji pozaustrojowej
§ 1. Przedstawienie problemu
§ 2. Zamach na dobra prawne jako podstawowe kryterium kryminalizacji
§ 3. Dobra prawne w sferze prokreacji pozaustrojowej
1. Ogólne problemy identyfikacji dóbr prawnych w obszarze ludzkiej prokreacji
2. Status ludzkiego embrionu w prawie karnym
3. Katalog dóbr wymagających ochrony prawnokarnej
§ 4. Czyny atakujące dobra prawne w sferze prokreacji pozaustrojowej
1. Prawnokarna ocena prokreacji pozaustrojowej wobec dynamiki jej rozwoju
2. Rodzaje zamachów na dobra ludzkiego embrionu in vitro
3. Zapłodnienie in vitro i transfer embrionu
4. Odmiany zapłodnienia in vitro
5. Aseksualne techniki poczęcia człowieka
6. Techniki międzygatunkowe
7. Genoterapia komórek linii rozrodczej
§ 5. Przydatność prawa karnego dla ochrony dóbr prawnych w obszarze prokreacji pozaustrojowej
§ 6. Kryminalizacja interwencji z zakresu prokreacji pozaustrojowej a zasada subsydiarności prawa karnego
§ 7. Koszty kryminalizacji w dziedzinie prokreacji pozaustrojowej


Rozdział VI. Zapłodnienie in vitro w perspektywie prawa karnego porównawczego
§ 1. Pojęcie embrionu w prawie karnym
§ 2. Miejsce zapłodnienia in vitro w systemach prawnych
§ 3. Zakazy karne zapłodnienia in vitro ze względu na cel
§ 4. Prawnokarne zakazy tworzenia embrionów nadliczbowych
§ 5. Dostęp do zapłodnienia in vitro
1. Ograniczenia podmiotowe w dostępie do zapłodnienia in vitro
2. Wskazania medyczne do zapłodnienia in vitro
3. Zgoda beneficjentów
§ 6. Heterologiczne zapłodnienie in vitro
1. Dawstwo gamet
2. Komercjalizacja gamet
3. Dostęp do informacji o pochodzeniu genetycznym
§ 7. Polskie prawo karne wobec zapłodnienia in vitro
1. Pojęcie „dziecka poczętego” a ludzki embrion in vitro
2. Problem celu zapłodnienia in vitro i tworzenia embrionów nadliczbowych
3. Zgoda na udział w cyklu in vitro
4. Heterologiczne zapłodnienie in vitro


Rozdział VII. Metody poczęcia ingerujące w ludzki genom na tle prawa karnego porównawczego
§ 1. Miejsce interwencji genetycznych w prawnych regulacjach prokreacji pozaustrojowej
§ 2. Wybór gamet do zapłodnienia
§ 3. Zapłodnienie in vitro z użyciem gamet zmodyfikowanych genetycznie
§ 4. Klonowanie człowieka
§ 5. Łączenie ludzkich embrionów
§ 6. Partenogeneza u człowieka
§ 7. Tworzenie istoty o genotypie ludzko-zwierzęcym
1. Zapłodnienie międzygatunkowe
2. Łączenie embrionu ludzkiego ze zwierzęcym
3. Klonowanie międzygatunkowe
§ 8. Ciąża międzygatunkowa
§ 9. Polskie prawo karne wobec metod poczęcia ingerujących w ludzki genom


Rozdział VIII. Granice prawnokarnej ochrony ludzkiego embrionu in vitro na tle porównawczym
§ 1. Problemy bezpośredniej i kompleksowej ochrony życia ludzkiego embrionu in vitro
§ 2. Diagnostyka przedimplantacyjna
§ 3. Transfer embrionu do organizmu kobiety
§ 4. Dawstwo embrionów
§ 5. Aborcja selektywna
§ 6. Badania biomedyczne na embrionie in vitro
§ 7. Problem komórek macierzystych pochodzenia embrionalnego
§ 8. Komercjalizacja embrionów
§ 9. Granice utrzymywania embrionu przy życiu w warunkach pozaustrojowych
§ 10. Ochrona ludzkiego embrionu in vitro w polskim prawie karnym


Zakończenie


Bibliografia